Historien om Jan
Jan Spurkeland er en kjent forfatter og foredragsholder og hjernen bak teoriene om relasjonskompetanse og relasjonsledelse. Jan har mer en 25 års erfaring med ledertrening og organisasjonsutvikling og har jobbet både som skolesjef og personalsjef i store organsiasjoner.
Jan har jobbet over hele Norge med innhold fra litteraturen sin. Ikke minst har hele oppvekstsektoren, fra barnehager til videregående skoler benyttet foredrag fra Relasjonspedagogikk og Relasjonskompetanse til å modernisere undervisning og trene pedagoger i relasjonell atferd. I tillegg har mange høyskoler og universiteter benyttet fagene han har beskrevet til studier og videreutdanning.
En rekke studenter har benyttet litteraturen hans til fagstoff i masteroppgaver og andre eksamensbesvarelser. De nyeste bøkene hans er Relasjonell atferd i arbeidslivet og Relasjonell lagkvalitet. Den første beskriver et relasjonelt arbeidsmiljø for å senke sykefraværet. Her finnes psykologiske og praktiske råd for at mennesker skal mestre arbeidslivet.
I boka Relasjonell lagkvalitet beskrives noe fundamentalt nytt innen lagteori – hvordan et lag kan etablere sterkere linker mellom medlemmer for å prestere bedre. Teorien er banebrytende og tar utgangspunkt i «psykologisk trygghet» og synergier av sterke relasjoner.
Jan Spurkeland er en levende foredragsholder som engasjerer seg i deltakere og i publikum. Han stortrives på små og større scener og reiser Norge rundt med foredrag. Ledergrupper og lag har benyttet både treningsseminarer og teambuilding til å perfeksjonere seg i hans teorier. Både lederutvikling og lagutvikling er kjernestoff i hans framstilliinger.
I rolige reiseperioder jobber han i sitt eget REFLEKTORIUM på Seim i Norhordaland med mindre grupper. I vintersesongen har han drevet «Madeira Leadership Seminar» - et modulbasert fordypingsstudium over en hel uke innen et fagområde - der norske deltakere bor og studerer på et vakkert hotell på Madeira .
Min historie
Bli med på en historisk reise gjennom Jan Spurkelands liv - med hans egne ord…
Krigsbarn
Fødd 16.desember 1941 i Seim i Alversund kommune. Hugsar svake minner av krigsforhold og tysk okkupasjon 1940-45. Størst inntrykk gjorde det at foreldra mine var redde. Eg er eldst i ein syskinflokk på 5, 2 brør og 2 søstrer. Far var møbelsnekkar og mor var meierske. Vi flytta til Hosanger på Osterøy ,der mor kom frå, i 1944 og budde der i 6 år. Starta på den 7-årige folkeskulen der i 1949. Flytte attende til Seim i Alversund kommune i 1950,då far overtok odelsgarden på Spurkeland og budde der resten av barndommen.
Barndomen
Barndomen var prega av etterkrigstid med gradvis velstandsutvikling, folkeskule, framhaldsskule, realskule, idrett og musikk. Far streva med småbruk , strøjobbar i vegvesenet og møbelsnikkar på ein lokal verkstad. Eg sykla med mat til han når han hadde vegarbeid og eg gjekk annankvar dag på skulen. Elles fall det mykje arbeid på eldsteguten med hjelp for mor og 4 yngre syskin . Vi hadde ikkje vatn innlagt i huset på Seim og huset var utan bad og toalett dei første åra. Klesvask vart gjort i kjellaren i ein stor kjel der vi varma opp vatn med ved. Reine og heile kler var eit stort ansvar for vår arbeidsame mor. Besteforeldra på farssida budde i eine enden av huset og vi sju, i vår husstand, budde i andre enden. Vi fem borna hadde berre eitt soverom på deling og foreldra hadde eitt. Stova var einaste vinteroppvarma rommet i min barndom. Der føregjekk all aktivitet, frå strikking til leksearbeid. Mor hadde handstrikkemaskin som ho laga sokkar og andre kløande plagg av. Vi kjøpte minst mogeleg, men dyrka mat og laga møblar og reiskapar sjølve. Det einaste vi ikkje laga var det me måtte kjøpa hjå lokalsmeden - frå kjerrehjul til mineborar.
Butikken på Rydlandsneset låg 3 km unna, ein veg eg vart godt kjend med ettersom eg kjøpte brød, smør og anna naudsynt vare for mor.
Sjølvberging var regelen i heile barndomen. Ei tid hadde mor ei tenestejente til å hjelpe seg i huset og i floren. I floren stod 5 kyr og ein hest i stallen. Ofte hadde me slaktegris i ein binge og nokre høns i eit gjerde i løa - og utanfor om sumaren. Våren , sumaren og mest heile hausten gjekk med til gardsarbeid. Far gjorde mykje etter han kom heim frå arbeid, og me ungane måtte hjelpe til. Mor hadde nok med hus og 5 born, men var ogso aktiv i florstell og utearbeid. Besteforeldra våre hadde kår, eit kårbrev som stadfesta alt dei skulle ha frå garden av mat og goder. Der stod det krav til poteter, kjøt og ved mellom anna - som far og mor måtte yta kvart år. Det vart eit stress og eit samtaletema mellom foreldra våre.
Heile barndomen var ei reise frå naturhushald til pengehushald -frå sjølvberging til meir velstand . Norge var eit fattig land i min barndom – og vi var ein alminneleg del av det. Men vi hadde nok av det viktigaste – mat-varme og kler - fordi foreldra våre kjempa kvar dag for oss.
Musikar
12 år gamal fekk eg forhandla meg til ein postordre-gitar, ei pappøskje som kom i posten med ein simpel gitar til 90 kr inni. Eg henta han sjølv og bar han dei tre kilometrane frå postkontoret og heim til Spurkeland. Den investeringa skulle syna seg å vera lønsam for meg – og foreldra mine. 14 år gamal fekk eg mine første dansespelejobbar saman med eit syskenbarn på trekkspel.
Ei ny tid opna seg, både i stova - og i hovudet hjå meg. Stova vart ein musikkarena i tillegg til alle andre aktivitetar. Fleire av syskena mine lærde seg litt gitarspel og det vart eit levande husorkester om kveldane. Far spelte litt tysk fele og deltok gjerne i både dans og spel. Vinterkveldane vart livlege i stova lenge før fjernsyn og anna uro kom. Radioen vart mest berre brukt til ønskekonserten ein time i veka.
Ungdom og eventyr
Eg var ein flittig skulegut og gjorde leksene mine punktleg. Det vart det strålande resultat av då eg avslutta 7-årig folkeskule. Deretter vart det eit år på framhaldskule, to år på realskule før eg arbeidde på møbelfabrikk eit halvår og reiste til sjøs eit halvår. Sjømannslivet vart eit eventyr – om bord på gamle Venus - i passasjerfart på eit vintercruise mellom Southampton og Madeira/Kanariøyane og nokre avstikkarar til Vest-Afrika.
12 rundturar vart det vinteren 1959-1960. Eg gjorde fleire livserfaringar på desse vinterturane enn alt anna eg hadde opplevd. Der møtte eg alle kategoriar folk mellom dei 150 i mannskapet og i hamner - eit vidt spekter av nasjonalitetar – engelskmenn, portugisarar, spanjolar, arabarar og afrikanarar – eit fargerikt språkutval og hudfargar.
Livet om bord på Venus var heilt annleis enn mitt tidlegare liv. Landturane på Madeira, Tenerife, Las Palmas, Casablanca og i Southampton gjorde store inntrykk.
Kjærleiken
Grethe møtte eg på realskulen. Eg 17 år - ho 15 år - og kjærleiken er framleis levande etter over 65 år.
Vi har halde saman gjennom ei fargerik reise med fire born, odelsgardsdrift, musikkengasjement, lærarpraksis, oljebransje, forfattarskap og anna villskap.
Etterkvart fekk vi 11 barneborn og fire +? Oldeborn. Vi feira to 80-årsdagar og ein 60 års bryllaupsdag sommaren 2023 i eit familieselskap på Lynghøysenteret.
Utdanning, arbeid, forfattarskap og produktutvikling
Utdanning og arbeid
Frå eg kom heim frå sjølivet vart Bergen min faste stasjon for utdanning og musikkutvikling. Hordaland Fylkeskommunale Gymnas og seinare Lærarhøgskulen var grunnutdanninga før studiar på Universitetet i Bergen og ved UiO i Oslo. Dessutan tok eg musikkutdanning ved Musikkonservatoriet i Bergen i fem ulike fag (musikkhistorie, fløytespel, kordireksjon, song og improvisasjon.
Nærare to tusen fagboksider om emnet «Relasjonsforståing»- for moderne leiarskap , for betre arbeidsmiljø, for pedagogisk suksess i klasserommet, for coaching og psykisk helse og for menneskehandtering i alle yrkesområder der menneske er i sentrum.
Bøkene førte til eit fulltidsengasjement som førelesar på høgskular, universitet og på kurs- og leiarutviklingsprogram over heile Norge. Eg slutta i oljebransjen i år 2000 og har seinare drive mitt eige selskap «Relasjonsledelse AS».
Seinare stifta eg selskapet «Relasjonskompetanse AS» for å marknadsføra og administrera verktøya mine.
Eg arbeidde i skulen på Osterøy, på Radøy , i Bergen, i Austrheim og på Bokn i Rogaland før eg starta i oljeindustrien i 1980 på Mongstad-raffineriet. Seinare vart eg tilsett på hovudkontoret i Statoil på Forus, i Stavanger og på Sandsli i Bergen med oppgåver innan personal- og leiarutvikling. Oljebransjen varte i 20 år. Heile denne tida var eg og kona småbrukarar på Seim med bringebærdyrking (ca. 5 dekar) og tørrhøyproduksjon i eit moderne produksjonsopplegg.
Forfatterskap og produktutvikling
På slutten av oljetida mi skreiv eg mine 2 første bøker om leiarskap: «Ledelse, dialog og samspill» og «Relasjonsledelse». Den siste er no trykt i femte utgåve på Universitetsforlaget. Seinare skreiv eg Relasjonskompetanse (2004), Relasjonspedagogikk (2011), Prestasjonshjelp (2011), Tilpasset Ledelse (2015), Relasjonell atferd i arbeidslivet (2018) og Relasjonell lagkvalitet (2023). Alle bøkene er utgjevne på Universitetsforlaget med unnatak av Relasjonspedagogikk.
I 2023 stifta eg Dynamic Relations AS saman med Dynamic AS og yngste son min, Jan Eirik. Dette selskapet har eit mål om å leggje til rette nyttige verktøy for organisasjonar og å utvikla eit varmare samfunn.
Samfunnet treng relasjonell velferd i tillegg til økonomisk og sosial velferd. Det betyr at alle yrkesområde som jobbar med menneske som hovudemne har relasjonell kompetanse. Det betyr difor at alle som er i oppvekst og i helse treng denne kompetansen. Dessutan vil det gjelde alle som har leiaransvar og alle som er i serviceyrke.
Vår daglege leiar, Cato Haug, er hovudansvarleg for at verktøya vert digitaliserte og får fotfeste.
Reflektoriet
Reflektoriet vart bygt på tunet i 2010. Det er eit undervisningsrom med plass til 12 deltakarar. Denne gruppestorleiken er ideell for temaa mine. Bygget er konstruert for å oppleva kontakt mellom deltakarane og utvikla relasjonar mellom dei. Difor har lagbygging vore eit sentralt tema for dei mange gruppene som har vitja huset.
For det meste er det dagsseminar for organisasjonar og avdelingar frå heile landet som har kome til Reflektoriet. Vi (Grethe og Jan) har servert frukost , lunsj og kaffimat til deltakarane. Undervisninga har alltid vore knytt til tema frå bøkene mine. Svært mange autorisasjonskurs i Relasjonsledelse (3 dagar) er gjennomførte i Reflektoriet. Men også dei andre modulane i Relasjonsakademiet har vore arrangerte i dette lokalet:
Relasjonskompetanse (5 dagar), Prestasjonshjelp(5 dagar), Relasjonspedagogikk (4 dagar), Verktøymodul (4 dagar), Relasjonell atferd i arbeidslivet (4 dagar), Tilpassa ledelse (5 dagar) og Relasjonell lagkvalitet (5 dagar).
Alle deltakarane har fått vitnemål frå modulen dei har gjennomført.
I 2023 hadde vi utdanning i modul 1 over 3 dagar for born og barneborn i Reflektoriet. 6 av dei fullførde og fekk vitnemål frå far/bestefar.
Relasjonsakademiet
Relasjonsakademiet er overskrifta på eit utdanningstilbod på til saman 8 modular som har vorte arrangert i Norge og på Madeira. Alle 8 modulane spenner over 35 dagars utdanning med heimeoppgåver og føredrag. I Norge har eg gjennomført modul 1 i Tromsø, Bodø, Trondheim, Kristiansund, Molde, Ålesund, Førde, Bergen, Haugesund, Egersund, Kristiansand, Drammen, Lillestrøm og Oslo. Dessutan har einskilde kommunar arrangert internutdanning i Relasjonsledelse med ulike opplegg og lengd. Medlemmane i nettverket har vore delaktige i mange av desse arrangementa.
Etterkvart vart modul 1, Relasjonsledelse, ein obligatorisk grunnmodul for dei andre modulane, men likevel slik at dei kunne velje fritt mellom modul 2 til 8 kva modul dei deretter tok. Einskilde deltakarar har gjennomført alle modulane. Nokre få har studert på Madeira samanhangande i fleire veker.
To av mine næraste har utdanna seg og starta eigen praksis i teoriane mine. Det er yngste son Jan Eirik og eldste barnebarn Thor Jørgen.
Madeira Leadership Seminar
Madeira Leadership Seminar vart etablert i 2013 og har no vart i 10 år. Det var arrangert som vekes seminar frå tysdag til tysdag fordi Norwegian hadde direktefly frå Oslo kvar tysdag. Deltakarar kom tysdag i november ,desember og i januar til hotellet Jardin do Lago, der vi jobba full dag og full veke med eit nærare definert tema og faginnhald. Kvart seminar hadde ei av lærebøkene mine som pensum – Relasjonskompetanse – Tilpasset ledelse – Prestasjonshjelp – Relasjonell atferd i arbeidslivet og Relasjonell lagkvalitet.
Til saman køyrde eg 22 vekes-seminarer på Jardin do Lago. Hotellet er lite og ligg midt i ein stor hage med 500 ulike plantar, trær og blomar som omgjevnad. Vi jobba med førelesning inne i eit plenumsrom og ute i grupper ved fleire runde gruppebord – eit unikt læringsmiljø.
Til saman har vi hatt ca. 250 studentar her i dei 10 åra vi har arrangert seminara. Alle seminara har hatt stor oppslutnad og gode tilbakemeldingar. Studentane har vore svært ulike og svært representative for det norske arbeidslivet – eit vidt spekter av yrkesområder, utdanningar og bakgrunnar.
Alle har hatt lang yrkesrøynsle frå norsk arbeidsliv og har søkt etter betre svar på utfordringar i eige liv og i eigen organisasjon. Bøkene og førelesingane mine gjev tankar om svært mange livsspørsmål – korleis lever vi liva våre i relasjonar til andre - dei vi møter og dei vi deler privatliv, arbeid og fritid saman med. Teoriar og tankar om samliv, fred og helse står sentralt i min litteratur. Studiane mine har difor ofte handla om livsmestring – «eit større perspektiv på eit godt liv». Det interesserer dei aller fleste – uavhengig av alder og utdanning.
Verktøy for individ og grupper
Heilt frå eg slutta i Statoil i år 2000 og fram til i dag har eg konstruert og testa ut måle- og kartleggingsverktøy til bruk for einskildmenneske og organisasjonar. Det har ført til 8 ulike verktøy. Det første, og kanskje det viktigaste, Relasjonskompetanse, laga eg i eit tett samarbeid med ein psykometriekspert ved Psykologisk fakultet ved Universitetet i Bergen. Det var testa og klart til bruk tidleg på totusentalet, samtidig med at boka Relasjonskompetanse kom ut. Dette er eit 360 graders kartleggingsverktøy for personar som vil utvikle seg slik boka om temaet tilrår. No er det fulldigitalisert og kan få ei mykje større utbreiing . Mellom anna kan alle som vil jobba i menneskeorienterte yrke testa seg og utvikla seg innan denne kompetansen.
7 andre verktøy står på vent for å verta digitaliserte gjennom selskapet Dynamic Relations.
Mellom dei er Lagkvalitet, Raus (Arbeidsmiljø), Relasjonsbilde (psykisk helse), Motivasjonstest og Dei sju grunnverdiane i menneskeorientert arbeid. Dessutan har eg lenge jobba for utvikling av «den gode medarbeidarsamtalen». Dette vil truleg verta det sterkaste verktøyet for å få leiarar betre kvalifiserte til å gjennomføra ein tosomheit-samtale – noko av det sikraste prov på at ein leiar menneske - framfor noko anna.
Alle verktøya er til støtte og analyse av kunsten å leia menneske til betre trivsel og helse – og soleis skapa betre resultat. Mennesket er den største, vanskelegaste og den mest gjevande utfordringa innan leiarskap.
Førelesingar i heile landet
Då Statoilperioden tok slutt i år 2000 vart eg tilsett i eit internasjonalt konsulentselskap , men slutta etter kort tid og freista leva av eigne kurs og føredrag. Det førte meg til oppgåver i heile landet etter kvart som boka mi om Relasjonsledelse (1998) vart kjend. Snart kom det førespurnader frå kommunar, fylke, statlege og private organisasjonar over heile Norge – frå Kirkenes til Kristiansand. I over 20 år har eg reist landet på kryss og tvers – og på langst for å dekka etterspurnaden.
Fagnettverk
I 2009 fann eg det rett å utdanna og etablera eit fagnettverk med deltakarar frå ulike delar av landet. Nettverket var på det meste oppe i 10 medlemmer . Vi samlast eit par gongar i året på ulike stader i landet der ein frå nettverket var vertskap. Vi hadde fagleg utvikling som tema, men også samarbeid og marknadsføring. Fleire i nettverket var fulltidsarbeidande med eigne selskap. Andre var deltidsarbeidande konsulentar med fast arbeid utanom. Nettverket hjelpte kvarandre med oppdrag og eg var aktiv oppdragsformidlar for alle saman. Nettverket vart etter kvart arbeidskrevjande for meg og eg valde, saman med mange i nettverket, å trappa ned og avslutta det.
